Verkiezingsprogramma’s zijn vaak veel te lang en veel te wollig. De oplossing: een verkiezingsprogramma in ‘gewone taal’.

Komen de verkiezingen er weer aan? Dan willen alle partijen zo goed mogelijk voor de dag te komen. Met flitsende folders en mooie programma’s die de inwoners aanspreken. Maar hoe zorg je ervoor dat de inwoners jouw programma ook echt lezen? Vaak zijn de teksten veel te lang en de woorden veel te wollig. De oplossing: een verkiezingsprogramma in ‘gewone taal’. Met korte zinnen en makkelijke woorden.

4 tips voor een verkiezingsprogramma in ‘gewone taal’

Dus daar ga je ijverig mee aan de slag. Maar als je je stuk dan terugleest … blijkt het nog steeds heel lastig om te lezen! Hoe kan dat? En nog belangrijker: hoe los je het op? Lees hieronder 4 tips!

Tip 1. Een duidelijk verkiezingsprogramma heeft een overzichtelijke globale structuur: macroniveau.

Een goede schrijver besteedt aandacht aan verschillende tekstniveaus. Dat begint met het nadenken over het doel en de doelgroep van de tekst. Wil je de lezer informeren of motiveren? Denk daarnaast na over de globale structuur van je verkiezingsprogramma. Dit noemen we het macroniveau. Hoe wil je jouw tekst indelen zodat het overzichtelijk is voor de lezer? Bedenk bijvoorbeeld welke vragen jouw doelgroep heeft en beantwoord die in een volgorde die logisch is voor de doelgroep.

Tip 2. Een duidelijk verkiezingsprogramma heeft tussenkopjes: mesoniveau.

Je hebt een globale indeling in gedachten. Nu ga je jouw tekst op mesoniveau bekijken: je zorgt ervoor dat alinea’s goed op elkaar aansluiten. Tussenkopjes helpen daarbij. Zet in een tussenkopje de belangrijkste boodschap van een alinea. En maak het tussenkopje vet. De lezer kan de tussenkoppen scannen en ziet dan in 1 oogopslag waar de tekst over gaat! En wat de belangrijkste standpunten zijn in het verkiezingsprogramma. Het maakt de tekst overzichtelijk en goed leesbaar. Bovendien vindt de lezer zo snel de informatie die hij belangrijk vindt. Bijvoorbeeld als hij wil weten wat jouw partij op het gebied van milieu of onderwijs van plan is. Erg handig! Bekijk het verschil maar eens:

Zonder tussenkoppen:

We moeten ons best doen om de lucht, het water en de grond schoon te houden. Het is belangrijk dat we zuiniger omgaan met energie en water. We kunnen bijvoorbeeld minder lang douchen en niet onnodig lampen laten branden. Op dit moment halen we veel energie uit gas en olie. De energie maakt de lucht vies. Daarom willen we zo veel mogelijk zonne-energie en windenergie. 

Het is voor iedereen belangrijk dat er goed onderwijs is. In de gemeente komen er meer scholen waar je kan leren. Een nieuwe school bouwen is niet nodig. Scholen die leegstaan worden eerst gebruikt.

Duidelijker: met tussenkoppen:

Wij vinden schone lucht, water en grond belangrijk
Wij willen dat iedereen zuinig omgaat met energie en water. Bijvoorbeeld door kort te douchen en lampen uit te doen. We willen energie halen uit de zon en wind. En niet uit gas en olie. Zo houden we de lucht schoon. 

Wij willen meer scholen in de gemeente
Wij vinden onderwijs belangrijk. We kijken welke scholen nu leeg zijn. Die scholen gaan we weer gebruiken. Zodat er meer mensen naar school kunnen.

Tip 3. Een duidelijk verkiezingsprogramma heeft signaalwoorden: microniveau.

Tijd om in te zoomen op zins- en woordniveau. Oftewel: microniveau. Gebruik makkelijke woorden en schrijf korte zinnen. Maar let op: als het verband tussen de zinnen ontbreekt, raakt de lezer alsnog de kluts kwijt. Geef daarom verband aan met signaalwoorden, zoals: dan, want, daarom, omdat, daarna of bijvoorbeeld.

Zinnen zonder signaalwoorden:

“Als iemand niet voor zichzelf kan zorgen, moeten anderen dat doen.
Familie, buren of vrienden.
Als dat niet lukt helpt de gemeente.”

Duidelijker: korte zinnen met signaalwoorden:

“Soms kan iemand niet voor zichzelf zorgen.
Een andere persoon kan dan helpen.
Bijvoorbeeld familie, buren of vrienden.
Kan dat niet? Dan helpt de gemeente.”

Tip 4. Meet je verkiezingsprogramma met Klinkende Taal.

Vind je het lastig om te bepalen welke woorden ingewikkeld zijn voor de lezer? Of om te bepalen of een zin te lang is? Dan is Klinkende Taal is een handig hulpmiddel! Dit is een meetinstrument dat je kunt gebruiken voor teksten in Word, Outlook en op het web. Je kiest eerst het taalniveau waarop je jouw tekst wilt schrijven. Bijvoorbeeld taalniveau B1 – het taalniveau dat het grootste deel van de Nederlanders begrijpt. Met 1 druk op de knop checkt Klinkende Taal jouw tekst. Het meetinstrument onderstreept op woord- en zinsniveau waar jouw tekst beter kan. Bijvoorbeeld bij moeilijke woorden en lange zinnen. Maar het programma herkent ook de passieve zinnen (‘er wordt gelezen’) en overbodige hulpwerkwoorden (‘je zou dat kunnen gaan lezen’). Als bonus pakt het meteen de spelling en d/t-fouten mee!