Weet jij wanneer je een tussen-n schrijft? En wanneer niet?

Als ik het kattebelletje om de nek van onze Henk hoor dan weet ik wat me te doen staat. Ik pak mijn pen met paddestoelen erop en schrijf een kattenbelletje vol lariekoek en apenkool naar die bullenbak van een baas.

Heb je de fouten gevonden?

Je hebt vast al gezien dat niet ieder woord correct geschreven is. Heb je alle fouten gevonden? Ik heb ze in de volgende zin cursief gemaakt en alvast verbeterd.

Als ik het kattenbelletje om de nek van onze Henk hoor dan weet ik wat me te doen staat. Ik pak mijn pen met paddenstoelen erop en schrijf een kattebelletje vol lariekoek en apekool naar die bullebak van een baas.

Dit zijn de regels voor de tussen-n.

Weet jij wanneer je een tussen-n schrijft? En wanneer niet? Dit zijn de regels:

• Bestaat een woord uit twee zelfstandige naamwoorden? En eindigt het eerste woord in meervoud altijd op ‘en’? Dan schrijf je een tussen-n.
• Eindigt het meervoud van het eerste woord op een ‘s’ of ‘n’? Dan geen tussen-n.

Er zijn drie uitzonderingen op de regel voor de tussen-n.

We schrijven geen tussen-n als:

• Het woord in zijn geheel een bijvoeglijk naamwoord is en het eerste deel van de samenstelling een versterkende betekenis heeft (je kunt het vervangen door ‘heel erg’). Bijvoorbeeld: apetrots of beresterk. Heel erg trots en heel erg sterk.
• Het eerste deel van het woord ‘enig in zijn soort’ is. Oftewel: het verwijst naar iets waar er maar één van is. Zoals maneschijn en zonnestraal. We hebben namelijk maar één maan en één zon.
• Een van beide delen niet meer herkenbaar is als afzonderlijk woord. Dit noemen we een versteende of vermeende samenstelling. Met een tussen-n leveren deze woorden een raar woordbeeld op. Bijvoorbeeld ‘schattebout’ of ‘ruggespraak’.

Samenstelling met een uh-klank

Om al te rare misverstanden te voorkomen: ik heb het in deze blog over samengestelde woorden waarbij je een ‘uh-klank’ hoort als verbinding tussen de twee woorden. Zo schrijf je in bijvoorbeeld ‘fietsbel’ uiteraard geen tussen-n.

Sommige woorden hebben zelf een ‘n’

In bijvoorbeeld ‘havengebied’ staat er wel een ‘n’ in het midden. Dit terwijl het meervoud van ‘haven’ toch echt ‘havens’ is. En dus op een ‘s’ eindigt. Moet het daarom niet ‘havegebied’ zijn? Nee. Want we halen geen ‘n’ weg als het enkelvoud van het eerste woord eindigt op ‘en’.

Kattenbelletje

Als we het hebben over een belletje dat hangt om de nek van een kat dan schrijven we kattenbelletje, met een -n. We schijven vaak een tussen-n als het eerste deel (in dit geval kat) verwijst naar personen of dieren. Als we het hebben over een kort briefje dan schrijven we kattebelletje, zonder-n. Dit is namelijk een vermeende samenstelling. De herkomst ligt ook niet in ‘kat’ en ‘bel’ maar in het Italiaanse (s)cartabello, dat boekje of register betekent.

Paddenstoel

Hier schrijf je paddenstoel met een tussen-n. Deze samenstelling valt namelijk onder de hoofdregel voor het schrijven van de tussen-n: het eerste deel eindigt niet op een stomme e en heeft alleen een meervoud op -en.

Apekool en bullebak

Apekool en bullebak vallen onder een uitzonderingsregel voor de tussen-n. Dit zijn namelijk woorden die slechts in schijn samenstellingen zijn. Zo is Bulle uit bullebak waarschijnlijk een klanknabootsende vorm van bulderen of bulken.