Waarom communiceren we in andere taal op papier dan in een gesprek? Waarom schrijven we vaak ouderwets? En waarom vinden we spreektaal niet geschikt voor zakelijke teksten? In dit artikel bespreek en weerleg ik de 3 grootste misverstanden over spreektaal.

“Reagerende op ons telefonisch contact d.d. 20 maart jl., deel ik u het volgende mede …” Je kijkt raar op als je deze zin uit je telefoon hoort komen. Niemand praat meer zo! Het klinkt afstandelijk, cliché en onnodig ouderwets. Op papier zou je de tekst misschien wel verwachten. Bijvoorbeeld in een officiële brief. Daarom noemen we dit schrijftaal. Wel gek eigenlijk, dat we een andere taal spreken op papier. Waarom houden we dit in stand en zijn we zo bang om te schrijven hoe we praten? 3 misverstanden over spreektaal! 

Misverstand nummer 1: een lezer leest liever schrijftaal.

Je bent een lezer en mag kiezen: een tekst lezen in 3 minuten of een tekst lezen in 1 minuut. De teksten bevatten dezelfde informatie. Maar, de eerste tekst is geschreven in ouderwetse schrijftaal en de tweede in eigentijdse spreektaal. Of je schrijftaal nu goed begrijpt of niet, een tekst in spreektaal leest bijna 3 keer zo snel! Dit bleek uit een onderzoek van Jakob Nielsen (2005) naar teksten in schrijf- en spreektaal. Bovendien bleek dat de lezers van de makkelijkere tekst veel beter waren in het uitvoeren van de instructies die erin stonden. Spreektaalteksten zijn dus effectief en efficiënt! Houd in je hoofd dat veel lezers teksten van organisaties niet lezen voor hun plezier. En dat ze het liefst zo snel mogelijk zijn klaar met lezen. Het is dan ook niet gek dat vrijwel alle lezers daarom de voorkeur geven aan spreektaal.

Misverstand nummer 2: schrijven in spreektaal is onprofessioneel.

Stel je voor, je komt bij de dokter voor een ziekenhuisuitslag. De dokter vertelt in allerlei medische termen over de resultaten van het onderzoek. Na het gesprek sta je buiten en vraag je je af: wat heb ik nu eigenlijk? Een dokter communiceert beter als de patiënt na afloop begrijpt waar hij last van heeft. Om dat te doen is het belangrijk dat hij afstapt van moeilijke termen. En dat hij alledaagse woorden gebruikt. Woorden die iedereen kent. Communicatie draait om het overbrengen van een boodschap. In andere woorden: hoe beter de boodschap overkomt, hoe professioneler de communicatie. Spreektaal draagt bij aan het overbrengen van de boodschap. En dus aan professioneel communiceren.

Misverstand nummer 3: ik kom onbekwaam over als ik schrijf in spreektaal.

Einstein zei ooit: “als je het niet simpel uit kunt leggen, dan begrijp je het nog niet goed genoeg”. Daarmee laat hij zien dat schrijven in spreektaal nog niet zo simpel is. Alleen als jij iets goed begrijpt, kan je het simpel uitleggen. Onderzoeker Daniel Oppenheimer stelde dit in 2006 op de proef. Hij liet een tekst herschrijven door makkelijke woorden te vervangen door moeilijke. Vervolgens kregen lezers de originele of de herschreven tekst en mochten ze de intelligentie van schrijver inschatten. Wat bleek? Schrijvers die makkelijke woorden gebruiken, worden intelligenter ingeschat dan schrijvers die moeilijke woorden gebruiken.