Wanneer is een infographic een goed idee? En hoe maak je een leuke visual die ook duidelijk is? Je leest het in deze blog, met veel leuke voorbeelden.

Hè hè … wat een dag. Eindelijk thuis. O jee, wat een dikke envelop in de brievenbus. Spannend. Kijk wat leuk, het jaarverslag van de woningcorporatie. Dat had je laatst aangevraagd. Misschien wel interessant, toch? Eens kijken: voorwoord, inhoudsopgave, tekst, meer tekst, nog meer tekst, cijfers, heel veel meer cijfers. Pfff … daar heb je nu geen zin in. Die gaat voorlopig even op de stapel ‘te lezen’. Och kijk, dat is toevallig. Onderop de stapel ligt het jaarverslag van vorig jaar nog.

Bergen informatie

Iedere dag weer moet je bergen informatie verwerken. Alles wat op je afkomt tot je laten doordringen gaat niet. Dan sla je gegarandeerd op tilt. Dus selecteer je de informatie waar je aandacht aan wilt besteden en laat je de rest links liggen. Andere mensen doen dat ook. Het is belangrijk om daar rekening mee te houden als je wilt dat mensen aandacht schenken aan jouw communicatieboodschappen. Die kun je namelijk om deze reden het beste zo leuk en zo gemakkelijk mogelijk voor ze verpakken. Met een infographic bijvoorbeeld.

Wat is een infographic?

Een infographic is een communicatie-uiting met 1 of meerdere visuele elementen, bedoeld om je publiek snel en kernachtig te informeren. Denk hierbij aan grafieken, tekeningen, pictogrammen en zo door. Eigenlijk past ieder visueel element, zolang het maar bijdraagt aan je doel informatie op een snelle en begrijpelijke manier over te dragen. Een infographic kan ook tekst bevatten, maar dan vooral als ondersteuning van de visuele elementen. Er is geen harde grens als het gaat om de verhouding beeld-tekst, maar een A4 met 400 woorden en 1 kleine illustratie zullen de meeste mensen geen infographic meer noemen.

Van roman naar infographic
Een boek met een paar plaatjes is geen infographic. Een stripverhaal ook niet, daarvoor is het te lang. Maar je kunt wel een infographic maken over een roman. Dat doen ze op de website coursehero.com, als hulp voor het bestuderen van literatuur. Kijk bijvoorbeeld naar deze infographic over The Handmaid’s Tale:

Waarom zou je een infographic maken?

Met visuele elementen kun je ingewikkelde informatie op een laagdrempelige manier overbrengen. Mensen verwerken beelden sneller dan tekst en ze onthouden ze beter. Bovendien vinden de meeste mensen infographics aantrekkelijker dan tekst, zeker als de illustraties speels en luchtig zijn. Deze combinatie zorgt er ook voor dat infographics veel sneller worden gedeeld via social media dan een lap tekst.

Enkele voorbeelden:

• In een grafiekje kun je veel sneller en beter bepaalde trends ontdekken dan in een eindeloze opsomming van cijfers.
• Pictogrammen op vliegvelden en treinstations begrijpt iedereen, ook mensen die een andere taal spreken.
• Een jaarverslag is vaak een dik boekwerk vol tekst. Omdat niet iedereen zo’n boekwerk leest, verwerken sommige organisaties de belangrijkste resultaten in een infographic. Daarmee bereiken ze een grotere doelgroep en wie verder wil lezen kan dan terecht in het jaarverslag zelf.

Wat wil je eigenlijk vertellen?

Een specifiek voordeel van infographics maken, is dat het je dwingt om heel precies na te denken wat je nu eigenlijk wilt zeggen. Visuele middelen werken namelijk niet goed als je er te veel details aan toevoegt. Door beelden bij je boodschap te bedenken, kom je er vaak zelf al achter dat je boodschap eenvoudiger kan en hoe je een abstracte mededeling kunt concretiseren. Door te denken in beelden scherp je dus je eigen gedachten aan.

Wanneer kun je beter geen infographic maken?

Klinkt goed, al die voordelen van infographics. Een soort duizenddingendoekje of Haarlemmerolie voor al je communicatievraagstukken. Maar zo simpel is het niet. Visuele communicatie heeft ook zijn beperkingen. Zoals hierboven gezegd, dwingt het maken van een infographic je om allerlei details en nuances te schrappen. Dit betekent uiteraard dat als die details en nuances juist heel belangrijk zijn voor je boodschap, je beter niet voor een infographic kunt kiezen. Óf je kiest wel voor een infographic, maar dan verwijs je door naar een verdiepend document met overige informatie of details voor de geïnteresseerde.

Veel te veel beelden in je hoofd.

De tweede reden waarom infographics niet een antwoord op al je communicatievraagstukken zijn, is dat je je publiek er ook mee kunt overvoeren. Als je op een dag je zoveelste ‘grappige’ plaatje voor je neus krijgt, gaat de aantrekkelijkheid ervan er wel een beetje af. Bovendien leidt een teveel aan beelden tot een overload van de hersengebieden die visuele informatie verwerken. En daarmee verdwijnt het voordeel van snelle informatieoverdracht. Wil je hier meer over weten? Lees dan het onderzoek dat we uitvoerden met de Universiteit van Utrecht: Een beeld zegt meer dan 1000 woorden, toch?

In 9 stappen naar duidelijke en leuke infographics.

Als je eenmaal hebt besloten om voor een communicatie-onderwerp een infographic te maken, kun je direct je kleurpotloden uit je etui halen en lekker aan de slag gaan. Maar … zo’n voortvarende aanpak levert echter zelden een optimaal resultaat op. Beter is het om (eventueel samen met de beeldspecialisten uit je organisatie) eerst het doel, de doelgroep, de vorm en het thema van je infographic te bepalen. Dat doe je met de volgende 9 stappen.

Stap 1. Specificeer je doelgroep.

Je doelgroep goed afbakenen is een belangrijke stap voor al je communicatie-uitingen. Zo ook voor visuele communicatie. Om met een infographic je doel te bereiken is het belangrijk dat je een homogene doelgroep voor ogen hebt. Dat is een groep mensen die hetzelfde belang hebben bij je boodschap. Ga je bijvoorbeeld met je organisatie verhuizen? Dan is het belang van die mededeling voor medewerkers anders dan voor je klanten. Dit betekent dat je (minstens) twee infographics moet maken als je de verschillende doelgroepen op maat wil bedienen.

Stap 2. Kies je doel.

Grofweg zijn er 3 doelen voor alle content die je creëert: informeren, amuseren of activeren. Dit geldt ook voor een infographic:

• Informeren:
  Bijvoorbeeld over belangrijk nieuws. Of een instructie.
• Amuseren:
  Bijvoorbeeld over de misverstanden die kunnen ontstaan door taalfoutjes.
• Activeren:
  Bijvoorbeeld als je mensen wilt overtuigen hun afval niet in de natuur achter te laten.

Uiteraard kan een informerende of activerende infographic best amusant zijn om naar te kijken. Sterker nog: dat is een reden om juist voor beelden te kiezen en niet voor een A4 vol tekst. Maar kies altijd 1 duidelijk hoofddoel en zorg dat je subdoelen dat hoofddoel niet in de weg zitten.

Stap 3. Kies een type infographic.

Heeft je doelgroep veel of weinig tijd? Zijn ze wel of niet geïnteresseerd in het onderwerp? Wil je ze informeren, amuseren of activeren? Het samenspel van deze vragen bepaalt het type infographic dat je gaat maken. We onderscheiden 5 soorten infographics:

De 1-secondeninfographic

(Bijvoorbeeld een verkeersbord of de bewegwijzering op een vliegveld. De kleuren, vormen en beelden die je gebruikt zijn bij iedereen bekend.)

De 10-secondeninfographic

(Bijvoorbeeld een klusinstructie of handleiding, in 3 tot 5 stappen. Geen of heel weinig tekst.)

Bron: ikea.com

De 30-secondeninfographic

(Bijvoorbeeld een instructie voor een ingewikkelde klus. Of informatie die uit 5 tot 10 stappen bestaat.)

Bron: Velopedia, The infographic book of cycling, Rober Dineen, gezien op capovelo.com.

De 10-minuteninfographic

(Bijvoorbeeld de samenvatting van een rapport of jaarverslag. Of wanneer je wat meer details en nuances in je boodschap kwijt wil en daarvoor wat meer tekst nodig hebt. De beelden helpen de lezer bij het navigeren door en het verwerken van de informatie.)

Bron: LVE – poster overtuigend adviseren

De verdiepingsinfographic

(Bijvoorbeeld de grafiekjes, diagrammen en plaatjes in een rapport of bij een krantenartikel. Deze zijn niet direct bedoeld als zelfstandig communicatiemiddel. De tijd die de lezer eraan kwijt is, wisselt nogal.)

Bron: tel mee met taal

Stap 4: Bepaal je boodschap.

Schrijf alle boodschappen op die je graag zou willen vertellen. En schrap er vervolgens net zoveel tot je het aantal overhoudt dat past bij het type infographic dat je in stap 3 geschikt vond voor je doelgroep en doel. Door deze volgorde aan te houden, vermijd je de valkuil dat je een infographic maakt die meer uitgaat van jouw behoefte om te zenden dan van datgene wat je doelgroep wil en kan verwerken.

Stap 5: Maak je verhaal concreet.

Kijk vervolgens goed naar de boodschappen die zijn overgebleven. Bestaat iedere boodschap uit woorden waar mensen zich direct een beeld bij kunnen vormen? Nee? Vervang de abstracte woorden in je verhaal dan door concrete woorden. Het volgende voorbeeld komt uit onze blog Soms is beeld duidelijker dan tekst …

‘Het beleidsvoornemen is om de capaciteit van de landelijke politie op te schalen, waardoor de zichtbaarheid van de politie significant groter wordt.’
.
Hoe beeld je ‘beleidsvoornemen’ of ‘zichtbaarheid’ uit? Dat lukt niet zomaar. Die woorden zijn veel te abstract. Dit gaat een stuk beter als je ze vervangt door woorden waar mensen zich een beeld bij kunnen vormen. Bijvoorbeeld:
.
‘We zorgen voor meer politieagenten op straat.’

De concrete woorden ‘meer’, ‘straat’ en ‘politieagenten’ kun je heel goed uitbeelden. Kijk maar naar dit voorbeeld:

Maak het persoonlijk.

Vind je het lastig concrete woorden te vinden? Dan helpt het vaak om je boodschap persoonlijker te maken. Dat kan op twee manieren:

• Zet een persoon centraal.
• Spreek je publiek direct aan (gebruik ‘je’ of ‘u’).

Weer een voorbeeld:

Oorspronkelijke tekst:
Het binnenmilieu is de omgeving in de woning. Het binnenmilieu wordt bepaald door de ventilatie, temperatuur en luchtvochtigheid. Ook een schoon en opgeruimd huis verbetert het binnenmilieu.
.
Dezelfde boodschap met een persoon centraal:
Marieke woont in een rijtjeshuis. Ze wil daar prettig wonen. Daarvoor moet de lucht in haar huis gezond zijn. De lucht is gezond als het niet te warm en niet te vochtig is in huis. Daarom zet Marieke regelmatig de ramen open en heeft ze ontluchtingsroosters in de kozijnen laten zetten. Bovendien zet ze de verwarming niet hoger dan 20 graden. En ze poetst haar huis iedere week.
.
Deze boodschap direct gericht tegen je publiek:
Hoe krijg je gezonde lucht in je huis? Daar kun je op 4 manieren voor zorgen:

1. Je zet de ramen vaak open.
2. Je laat ontluchtingsroosters in de kozijnen aanbrengen.
3. Je zet de verwarming niet hoger dan 20 graden.
4. Je poetst je huis iedere week.

Stap 6. Kies een thema.

Je wilt de elementen in je infographic graag 1 specifieke stijl meegeven. Dat doe je door een thema te kiezen. Kies je bijvoorbeeld ‘natuur’ als thema, dan kun je als achtergrond een grasveld kiezen en staafdiagrammen vormgeven als bergen. Gebruik je het thema ‘stad‘ dan is het logischer je staafdiagrammen als wolkenkrabbers weer te geven.

Passend en consequent

Als thema kun je van alles kiezen zolang het maar past bij je onderwerp, doel en publiek. En zolang je het maar consequent voor je hele infographic gebruikt. Vaak dringt een thema zich vanzelf bij je op. Communiceer je bijvoorbeeld over koffieconsumptie dan is het erg verleidelijk om kopjes koffie, bonen of misschien koffieautomaten te gebruiken. Communiceer je echter over de uitkomsten van een werkgeversonderzoek, dan kost het vinden van een passend thema je waarschijnlijk wat meer moeite.

Stap 7. Bedenk de beelden.

Eindelijk is het zover, je mag beelden gaan maken bij je boodschappen. Dankzij de vorige stappen gaat je dit waarschijnlijk vrij gemakkelijk af. Toch heb ik hiervoor nog wel een paar belangrijke tips:

Houd het simpel.

Visualiseer alleen datgene wat jouw doelgroep nodig heeft om je boodschap te begrijpen. Daarmee maak je het niet alleen gemakkelijker voor jezelf, je zorgt er ook voor dat je publiek je beelden sneller en beter begrijpt. Details leiden namelijk af van de kernboodschap die je wilt vertellen. Bovendien kun je daarmee zelfs onbedoeld een andere boodschap communiceren dan die waarvoor je de infographic maakt. En dat is uiteraard niet de bedoeling.

Wees niet te origineel.

Je wilt je boodschap helder en snel overbrengen. Originaliteit helpt daarbij niet. Want het zijn juist clichés die mensen snel herkennen en begrijpen. Gebruik daarom beelden waarvan mensen de symbolische betekenis allemaal kennen. Een klavertje vier voor geluk bijvoorbeeld. Of een pijl om een richting mee aan te geven.

Gebruik gezichten of poppetjes.

Wil je dat mensen zich sneller aangesproken voelen door je boodschap? Bijvoorbeeld omdat je wilt dat je doelgroep iets gaat doen. Of omdat je emoties wilt overbrengen. Dan is het verstandig poppetjes of gezichtjes te gebruiken. Daarmee kun je namelijk heel goed handelingen en emoties laten zien. De emoji’s op je telefoon zijn daar een goed voorbeeld van.

Stap 8. Bedenk de structuur voor je verhaal.

Bestaat je infographic uit meerdere boodschappen? Dan moet je nadenken over een handige volgorde waarin je die boodschappen wilt vertellen. Het is daarbij vooral belangrijk dat de lezer in een oogopslag ziet in welke volgorde hij je boodschappen het beste tot zich kan nemen. En wat de samenhang ervan is.

Formats

Hieronder zie je een aantal formats die in veel infographics gebruikt worden:

1. Een format voor een advies. Daarin staat het advies, de argumenten (want), de kanttekeningen (maar) en de aanpak centraal.
2. Een format voor een instructie. Daarin staan het resultaat en een stappenplan centraal.
3. Een format voor een plan van aanpak. Daarin staan de aanpak en het resultaat centraal.

Compositie

Als je het format kent, is de volgende stap te bepalen welke boodschap waar komt. Daarbij is het belangrijk ervoor te zorgen dat de infographic als geheel in balans is. Bij de formats die ik hierboven als voorbeeld gaf, gaat dat vanzelf. Maar kies je een vrijere vorm? Dan is het verstandig rekening te houden met de regel van derden. Daarvoor deel je het vlak van je infographic op in 9 delen. En vervolgens plaats je de belangrijkste elementen op de kruispunten van de lijnen. Dat zorgt voor een mooie vlakverdeling.

Basisvormen

Zie je een infographic waarvan het lang duurt voordat je deze snapt, terwijl de tekeningen duidelijk en eenvoudig zijn? Dan komt dat vaak doordat de maker de symbolische betekenis van basisvormen als een vierkant, cirkel en pijl niet goed heeft gebruikt. Mijn advies is logischerwijs dus wel rekening te houden met die symbolische betekenis.

• Vierkant/ rechthoek
  Een vierkant of rechthoek symboliseert bijna altijd organisatie en omkadering, oftewel orde, structuur en helderheid.
• Cirkel
  Een cirkel staat voor samenhang en eenheid. Vaak gebruik je een cirkel om er losse elementen mee samen te brengen.
• Lijn
  Met een lijn van boven naar beneden, of van links naar rechts, scheid je twee delen. Trek je een lijn tussen twee punten dan betekent dat verbinden. De manier waarop je een lijn gebruikt heeft dus invloed op de betekenis.
• Pijl
  Een pijl geeft richting aan. Je kunt daarmee je doelgroep van de ene naar de andere plek sturen. En je kunt er een ontwikkeling mee aangeven.
• Punt
  Een punt staat voor focus.
• Driehoek
  Een driehoek verbindt 3 punten met elkaar en geeft daarmee aan dat er een relatie bestaat tussen deze punten.
• Trapvorm
  Een trapvorm geeft een trapsgewijs proces aan, naar boven of naar beneden.

Stap 9. Kies je kleurenschema.

Je hebt je boodschappen concreet gemaakt, omgezet in beelden, misschien wat ondersteunende tekst erbij bedacht en dat alles in een overzichtelijke compositie geplaatst. Dan is de laatste stap te bedenken welke kleuren je in je infographic wilt gebruiken. Kleuren maken je infographic aantrekkelijk om naar te kijken. En ze hebben een belangrijke signaalfunctie. Denk maar eens aan de kleuren op verkeersborden.

Kleuren en hun signalen

Elke kleur roept bepaalde gevoelens op. En dat gegeven kun je prima gebruiken bij het communiceren van je boodschap:

• Geel: zelfvertrouwen, creativiteit, vriendelijkheid.
• Oranje: warmte, veiligheid, passie, plezier.
• Rood: energie, moed, kracht, opwinding, warmte.
• Paars: luxe, visie, kwaliteit, waarheid.
• Blauw: kalmte, betrouwbaarheid, loyaliteit, oprechtheid, effectiviteit.
• Groen: balans, verfrissing, herstel, gezondheid, evenwicht.

Om je infographic overzichtelijk te houden, is het belangrijk dat je niet te veel kleuren gebruikt. Mijn advies is twee kleuren te kiezen die dicht bij elkaar liggen in de kleurencirkel. Bijvoorbeeld rood en oranje. En hier dan maximaal 1 contrastkleur aan toe te voegen. In dit geval bijvoorbeeld blauw.

Gefeliciteerd: je infographic is klaar!

Goed gedaan! Voortaan weet je hoe je ook beelden kunt gebruiken als je je klanten, collega’s of leidinggevenden snel over iets belangrijks wilt informeren.