Wij helpen gemeenten bij het verbeteren van hun raads- en collegevoorstellen. Ambtenaren staan hiervoor open. Er is echter één onderdeel dat altijd lastig blijft: het meetbare effect.

Wij adviseren gemeenten om in een raads- of collegevoorstel altijd de rubriek ‘meetbaar effect’ op te nemen. In deze rubriek beschrijft de ambtenaar wat het meetbare resultaat van een voorstel moet zijn. De crux zit in het woord ‘meetbaar’. Dat is voor veel schrijvers erg lastig.

Waarom ontbreekt een meetbaar effect vaak?

Dat heeft verschillende redenen. De eerste is dat een schrijver vaak een voorstel doet zonder vooraf het bestaande probleem goed in kaart te brengen. Het probleem bestaat wel, maar het is niet meetbaar gemaakt. De tweede reden is dat de opsteller het gevoel heeft zich kwetsbaar te maken als hij een meetbaar effect aan zijn voorstel koppelt. Want een meetbaar effect kan gemeten worden. En de uitkomst kan negatief uitpakken. En dus consequenties hebben.

Waarom is een meetbaar effect noodzakelijk?

Toch is het meetbare effect voor bestuurders van groot belang. Misschien is het zelfs wel het belangrijkste onderdeel van een voorstel. Het effect is namelijk wat een bestuurder ‘koopt’ als hij ‘ja’ tegen het voorstel zegt. Ik maak dat concreet aan de hand van twee voorbeelden.

Voorbeeld 1: minder hondenpoep

Een ambtenaar maakt een voorstel om de overlast van hondenpoep terug te dringen. Hij stelt voor speciale vuilnisbakken in de gemeente te plaatsen. Een raadslid wil dan natuurlijk weten wat dit oplevert. Dringt deze maatregel de overlast met 100 procent terug? Of met 75 procent? Of voor de helft? Een raadslid moet dit weten, want anders weet hij niet of hij de maatregel goed genoeg vindt.

Een betere discussie

Het aardige is dat door het vermelden van het meetbare effect de discussie beter gevoerd kan worden. Stel dat de steller van het stuk het meetbare effect van het voorstel zo formuleert: De overlast van hondenpoep neemt met 50 procent af.

Een raadslid kan zeggen: ik vind dat te weinig. Ik wil dat de overlast met 100 procent wordt teruggedrongen. De ambtenaar weet dan dat hij een ander middel moet inzetten. Hij moet dus naast (of in plaats van) het plaatsen van vuilnisbakken misschien ook hondenpoepzakjes gratis verstrekken, het aantal hondenuitlaatplaatsen verhogen of misschien zelfs het handhavingsbeleid verzwaren. En daarmee zijn natuurlijk ook hogere kosten gemoeid.

Op deze manier krijg je een discussie over het effect van een voorstel en de inzet van de juiste middelen en kosten. Bovendien is het gemakkelijker om in een later stadium te evalueren of de maatregel het beoogde effect heeft opgeleverd.

Voorbeeld 2: een veiligere weg

Een ander voorbeeld. Ik las een voorstel over het verbeteren van een toegangsweg naar een gemeente. In het voorstel las ik onder het kopje ‘Wat willen we bereiken?’ het volgende:

Groot onderhoud aan de rijbaan is de aanleiding voor deze reconstructie. In uw besluit heeft u aangegeven dit noodzakelijk onderhoud aan te willen grijpen om een kwaliteitsimpuls aan de xxxweg te geven. Met de uitvoering wordt een kwalitatief hoogwaardige en verkeersveilige entree van xxxxx gerealiseerd, waarbij de maatschappelijke overlast tijdens de uitvoering zoveel mogelijk wordt beperkt. (voorstel geanonimiseerd door ons)

Deze beschrijving is nogal vaag. Uit de rest van het voorstel blijkt echter dat het probleem met de huidige weg is dat:
– er te hard wordt gereden;
– het gevaarlijk is om over te steken.

Wat is het meetbare effect?

Dat effect kun je namelijk op nogal wat verschillende manieren definiëren. En hoe je het definieert, bepaalt hoe de bestuurder zijn oordeel weegt. Op basis van het bestaande voorstel heb ik enkele mogelijke effecten opgeschreven. Je ziet dat het nogal wat uitmaakt hoe je dit opschrijft.

Effect 1: Niemand rijdt meer te hard op de weg.
Effect 2: Het aantal snelheidsovertredingen neemt met x procent af.
Effect 3: Er gebeuren x procent minder ongelukken bij het oversteken.
Effect 4: Inwoners waarderen de veiligheid met minimaal een 8.

Bij ieder effect hoort een andere maatregel.

Om effect 1 te bereiken, moet je misschien verkeerslichten, drempels of verkeerssluizen inzetten. Voor effect 2 is een intensieve controle met flitskastjes of door de politie misschien wel genoeg. En voor effect 3 is een voetgangersoversteekplaats wellicht het beste middel. Effect 4 vraagt weer om andere maatregelen.
Ik heb geen verstand van verkeersmaatregelen. Maar ik begrijp wel dat de exacte definitie van het effect leidend is voor de oplossing. Of omgekeerd: dat iedere oplossing leidt tot een ander effect.

100 procent betere voorstellen

Dit alles lijkt ontzettend voor de hand te liggen, maar toch blijft het een lastig onderdeel van een voorstel. Toch pleit ik voor voorstellen met een meetbaar effect. Het effect daarvan is 100 procent betere voorstellen, een 100 procent snellere besluitvorming en een 100 procent betere evaluatie. En aan dat effect mag je mij houden!